Wereldwijd werkt 1 op de 10 kinderen in omstandigheden die hun ontwikkeling belemmeren. Regelgeving dwingt inkoop actie te ondernemen. De tijd van wegkij- ken is voorbij, concluderen MVO-deskundigen Marlijn Caspers (Nevi) en Marhijn Visser (MKB-Nederland en VNO-NCW).
De Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) verplicht grote bedrijven transparant te rap- porteren over hun impact op mens en milieu. Kinderarbeid is daarbij expliciet als aandachtspunt opgenomen. Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) gaat zelfs een stap verder door bedrijven te verplichten actief maatregelen te nemen om misstanden (zoals kinderarbeid) te voorkomen. Daar- naast stelt de Forced Labour Ban een verbod in op producten die met kinderarbeid of dwangarbeid zijn geproduceerd, waardoor bedrijven hun toeleveringsketens nog strikter moeten controleren.
Boetes en reputatieschade
Momenteel wordt de CSRD-wetgeving ingevoerd. Vorig jaar waren de grootste beursgenoteerde bedrijven aan de beurt, dit jaar volgen de grotere organisaties en daarna de kleinere. Momenteel zijn in de Europese Unie gesprekken gaande om de rapportage-eisen te versoepelen, maar overeind blijft dat organisaties transparant moeten zijn over materiële risico’s in hun keten. Steeds meer bedrijven moeten hun inkooppraktijken en duurzaamheidsinspanningen inzichtelijk maken en rapporteren. Bedrijven die zich niet goed voorbereiden, riskeren boetes en reputatieschade.
Misstanden aanpakken
Daarmee verandert de rol van inkoop sterk. Naast het waarborgen van prijs en kwaliteit, moet ook aantoonbaar aan wet- en regelgeving worden voldaan. Dit vereist een nieuwe manier van werken, waarbij transparantie, risicobeoordeling en een actieve dialoog met leveranciers essentieel zijn. Landbouw, textiel, mijnbouw en elektronica zijn voorbeelden van sectoren die een verhoogd risico lopen op kinderarbeid. Daarom is het cruciaal dat inkopers hun toeleveringsketens grondig analyseren en de risico’s in kaart brengen. Hoe groter de invloed van een bedrijf op de keten is, hoe groter ook de verantwoordelijkheid om misstanden zoals kinderarbeid aan te pakken.
Verantwoordelijkheid nemen
Bedrijven die handelen in risicovolle producten, zoals koffie, textiel of metalen, hebben meer mogelijkheden om verbeteringen door te voeren dan bedrijven die deze producten slechts incidenteel of als facilitaire goederen inkopen. Daarnaast geldt: “Begin klein, want veel kleine initiatieven bij elkaar kunnen al grote impact maken”
hoe directer de samenwerking met leveranciers en hoe groter de inkoopvolumes, hoe groter de verplichting om verantwoordelijkheid te nemen en actief bij te dragen aan eerlijke en veilige arbeids- omstandigheden.
Het proces van verantwoord inkopen begint met het in kaart brengen van je inkoopketens. Daarbij is het belangrijk om te weten waar de risico’s liggen en in welke delen van de keten de grootste impact kan worden gemaakt. Kijk niet alleen naar primaire producten, maar ook naar secundaire producten die niet direct deel uitmaken van het primaire proces, zoals koffie of bedrijfskleding. Die hebben net zo goed invloed op de bredere keten van verantwoordelijkheid.
Toepassing van keurmerken
Kijk vervolgens samen met de ESG-manager (Environmental, Social & Governance) naar bestaande keurmerken en convenanten die al zorgen voor verantwoorde inkoop; waar kun je al verschil maken? Kijk naar de sectoren waar al wegen zijn gebaand en bestaande initiatieven zijn. Voorbeelden zijn de Fair Wear Foundation, Responsible Mica Initiative en diverse fairtradecertificeringen. De inzet van keurmerken minimaliseert risico’s.
Business alignment
Naast de toepassing van keurmerken is het belang- rijk om het inkoopbeleid en de bredere bedrijfsstrategie goed op elkaar aan te laten sluiten. Zorg dat je weet wie er binnen jouw organisatie verantwoordelijk is voor het ESG-beleid. Check of je interne belangrijkste opdrachtgevers zich bewust zijn van het risico op kinderarbeid in de keten. Voor de implementatie van maatschappelijk verantwoorde in- kooppraktijken heb je mandaat nodig, het is een strategische beslissing. Daarnaast is daar het afbreukrisico van niet-handelen, vooral wanneer be-drijven zich niet actief inzetten voor verantwoorde inkoop. Zo was de Franse sportwinkelketen Decathlon recent nog in het nieuws vanwege kinderarbeid en mensenhandel in hun keten. Transparantie hierover is van groot belang voor de reputatie van een bedrijf.
Samenwerking met leveranciers
Als je risico’s in beeld hebt, is de volgende stap om het gesprek aan te gaan. Dit kan lastig zijn, vooral als leveranciers zich onder druk gezet voelen. Een leverancier zal niet altijd toegeven dat er (een vermoeden van) kinderarbeid speelt. Het is belangrijk om een relatie op te bouwen en samen te werken aan verbeteringen. Een getekende gedragscode waarover geen gesprek wordt gevoerd, heeft maar weinig waarde. Het doel is om samen met leveranciers te kijken naar manieren om de inkooppraktijken te verduurzamen.
Praktische tips
Hoe doe je dat dan, het gesprek daarover aangaan? Begin met het stellen van open vragen: hoe gaat een leverancier om met arbeidsrechten? Wat doen ze om misstanden te voorkomen? Bied vervolgens ondersteuning aan en probeer samen te werken aan mogelijke verbeteringen in plaats van alleen maar te sanctioneren. Daarnaast kun je natuurlijk ook samenwerken met lokale partners: NGO’s en vakbonden kunnen je helpen om inzichten te geven in de situatie en je ondersteunen bij het zoeken naar oplossingen.
Spanningsveld
Een veelvoorkomende uitdaging is dat directies vaak sturen op winst, terwijl inkopers duurzaamheid moeten integreren. Inkoopprofessionals moeten daarom vaak uitleggen waarom due diligence nou zo belangrijk is. Dit spanningsveld tussen compliance en kosten is een structurele uitdaging. Een mogelijke oplossing is om IMVO-wetgeving (Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) niet als verplichting te zien, maar een kans om je te positioneren. Duurzaamheid kan immers een concurrentievoordeel opleveren en de reputatie van het bedrijf versterken. Een van de belangrijkste adviezen is in elk geval om klein te beginnen en langzaam op te schalen. Kleine initiatieven, zoals het kiezen van fairtradegecertificeerde producten, kunnen al een verschil maken en dienen als voorbeeld voor bredere verduurzaming in de organisatie. Vele kleine veranderingen hebben uiteindelijk immers óók grote impact. In elk geval is de tijd van wegkijken definitief voorbij. Door in actie te komen en met kleine stappen te beginnen, kun je als inkoper al een verschil maken. Het is vooral belangrijk om je te realiseren dat iedereen kan bijdragen aan een duurzamere wereld, ongeacht de grootte van de organisatie of de ambities van de mensen die er werken.
