In het MKB komen fusies en overnames regelmatig voor. Een van de grootste uitdagingen daarbij is het gelijktrekken van arbeidsvoorwaarden, waaronder de pensioenregeling. Waar moet je als overnemende ondernemer op letten? En welke risico’s kunnen zich voordoen?
Cas Bouten en Raoul Snijders, pensioenconsultants bij Beuken’essers, ondersteunen mkb-ondernemers bij vraagstukken rond pensioenregelingen. Ook bij fusies en overnames speelt pensioen een belangrijke rol. In dit artikel delen zij hun ervaringen en geven praktische handvatten.
Welke fusievormen zijn er en wat is de impact van pensioen?
Als eerste is er de aandelentransactie. Dan wijzigen de pensioenregeling en arbeidsvoorwaarden niet.
Een juridische fusie is ook mogelijk. Bij een juridische fusie wijzigt het pensioen als de werknemers bij de kopende partij onder een verplicht bedrijfstakpensioenfonds vallen. Let er ook op dat als je nu een eigen regeling hebt en je gaat door de juridische fusie activiteiten integreren die wel tot een verplichtstelling leiden, dat dit dan voor het hele personeelsbestand zou kunnen gelden.
Bij een bedrijfsfusie (activa-passiva transactie) kunnen er verschillende uitgangssituaties zijn: de koper en verkoper hebben beide een pensioenregeling, alleen de verkoper heeft een pensioenregeling of alleen koper heeft een pensioenregeling.
Welke arbeidsvoorwaardelijke vraagstukken zijn aan de orde?
Een belangrijk punt is de overgang van onderneming. In dat geval gaan de werknemers van de overgenomen onderneming automatisch mee naar de nieuwe werkgever. Hun arbeidsovereenkomst, inclusief rechten en plichten, blijft in principe ongewijzigd. Je mag als werkgever dus niet zomaar arbeidsvoorwaarden aanpassen, zoals het verlagen van het salaris. Die voorwaarden moet je respecteren.
Pensioen is hierop een uitzondering. Soms ben je verplicht om over te stappen naar een ander pensioenfonds vanwege de aard van de nieuwe activiteiten. In zo’n geval geldt die verplichtstelling, ook al zou dat normaal gesproken in strijd zijn met de regels rond overgang van onderneming.
Omdat pensioen expliciet is uitgesloten van die wettelijke bescherming, mag de pensioenregeling dus verslechteren. Maar de vraag is: wil je dat ook als werkgever?
Pensioenregelingen vergelijken en harmoniseren
Bij het harmoniseren van arbeidsvoorwaarden is het verstandig om de bestaande pensioenregelingen goed te vergelijken. Hoe verschilt de opbouw tussen de ‘oude’ en ‘nieuwe’ werknemers? En hoe verhoudt zich dat tot andere arbeidsvoorwaarden?
Let daarbij ook op de werkgeversbijdrage. Stel jezelf de vraag: wil je deze bijdrage aanpassen? En zo ja, wat betekent dat voor je werknemers? Een verlaging kan nadelig uitpakken en tot onvrede leiden.
Met welke bedrijfseconomische vraagstukken krijg je als ondernemer te maken?
Breng de pensioenlasten bij een overname goed in kaart. Budgetteer zowel de huidige als de toekomstige pensioenlasten. Zo voorkom je financiële verrassingen. Als overnemende ondernemer loop je namelijk risico’s, bijvoorbeeld door onjuistheden in de pensioenadministratie van de overgenomen partij.
Stel dat je besluit te harmoniseren en het overgenomen personeel opneemt in je eigen pensioenregeling. Dan kan de hoogte van de werkgeversbijdrage tot discussie leiden.
Voorbeeld: je hanteert zelf een regeling met een 50/50-verdeling van de pensioenpremie. Het overgenomen personeel had in de oude bv een vaste eigen bijdrage van 4% van de pensioengrondslag. Een andere systematiek dus. Voor deze groep werknemers kan dat betekenen dat ze er qua werkgeversbijdrage op achteruitgaan.
De vraag is dan: ga je als nieuwe werkgever compenseren? En zo ja, hoe?
Met welke drie verplichtingen moet je rekening houden?
Voer als eerste een werkingssfeeronderzoek uit: dit is een controle op de activiteiten van de over te nemen onderneming. Check daarbij zorgvuldig of het toevoegen van een nieuwe SBI-code invloed heeft op jouw verplichtstelling.
Kom je door het toevoegen van activiteiten in een verplichtstelling? Dan kunnen de kosten hoog oplopen. In zo’n geval kan het verstandig zijn om de bv’s niet samen te voegen. Door de nieuwe activiteiten onder te brengen in een aparte bv, voorkom je dat de verplichtstelling ook gaat gelden voor je bestaande organisatie. Kortom: een controle vooraf is essentieel.
Is er sprake van een verplichte aansluiting bij een bedrijfstakpensioenfonds voor de over te nemen onderneming? Dan bestaat het risico op terugwerkende kracht en een naheffing.
Als de verkopende partij verzuimd heeft zich aan te sluiten bij het pensioenfonds – terwijl dat op basis van de activiteiten wél verplicht was – kan het fonds alsnog aansluiting met terugwerkende kracht eisen. De gevolgen zijn dan voor de overnemende partij. Kijk daarom altijd naar de optie om een vrijwaring op te nemen in de onderhandelingen als je een vermoeden hebt of als je de controle pas achteraf gaat uitvoeren.
5 scenario’s van bedrijfsfusies en tips
In onderstaand schema vind je vijf mogelijke scenario’s. In de eerste kolom staat de pensioensituatie bij de over te nemen onderneming, in de tweede kolom de impact van die situatie, en in de derde kolom de belangrijkste aandachtspunten waar je op moet letten.
4x wijze raad uit de praktijk
- Analyseer en vergelijk pensioenregelingen altijd voor je de deal maakt bij fusies of overnames.
- Doe boekenonderzoek en controleer de pensioenadministratie op mogelijke onjuistheden
- Let op een eventuele verplichtstelling bij een bedrijfstakpensioenfonds. Overleg met je pensioenadviseur omdat aanpassen van de SBI-codes gevolgen kan hebben voor de verplichtstelling.
- Laat je niet verrassen door de impact van de Wet toekomst pensioenen. Controleer of de pensioenregeling voldoet aan de nieuwe wetgeving.
En wat te doen na de afronding van het fusie en overnametraject?
Regel het beheer van de pensioenregeling zorgvuldig. Dat betekent: een correcte administratieve verwerking van de overgenomen regeling, aandacht voor de financiële gevolgen én duidelijke communicatie naar je werknemers.
Nieuwe medewerkers wil je goed informeren over de pensioenregeling. Denk aan uitleg over de opbouw, keuzebegeleiding en de mogelijkheid tot waardeoverdracht. Naarmate de pensioendatum dichterbij komt, nemen de vragen vaak toe. Werknemers kloppen dan graag bij jou aan als werkgever. Jij bent immers een laagdrempelig aanspreekpunt en pensioen is een belangrijk onderdeel van de arbeidsvoorwaarden.
Voor jou als werkgever draait het om een betrouwbare pensioenadministratie. Zorg dat de pensioenafspraken zijn opgenomen in de arbeidsovereenkomsten, controleer de facturen van de pensioenuitvoerder en verwerk mutaties en loongegevens tijdig en correct.
Kortom: het adequaat harmoniseren van pensioenregelingen is van belang. Zorg dat dit op orde is vóór je de overname of fusie definitief maakt.
