Het bedrijventerrein Lage Weide in Utrecht valt binnen de verantwoordelijkheid van regiodirecteur Warmold ten Zijthoff. Namens Stedin was hij nauw betrokken bij het opzetten van de energiehub op het terrein, één van de eersten van Nederland. Tijdens de aanloop was het noodzakelijk buiten de lijntjes te kleuren om zaken voor elkaar te krijgen en moest Warmold met zijn klanten meedenken als partner in plaats van als leverancier. Een leerzaam proces dat met vallen en opstaan tot stand kwam. Hoe kijkt hij terug op het project en op welke manier wil Stedin vooruit met deze en nieuwe ondernemers die willen aansluiten? “Ik vind het heel gaaf dat het hier is gelukt.”
Regiodirecteur Warmold ten Zijthoff van Stedin blikt terug op oprichting van de energiehub Lage Weide
Wat is een energiehub precies?
“Dat is een samenwerking tussen bedrijven die gezamenlijk een aansluiting hebben op het energienet. Zij stemmen hun verbruik op elkaar af, zodat ze de capaciteit van de aansluiting op piekmomenten beperkt houden en juist op dalmomenten energie afnemen. Een energiehub is een systeem van ondernemers op een bedrijventerrein waar opwekking, opslag, distributie én uitwisseling van energie tussen bedrijven wordt geregeld.”
Waarom is deze energiehub tot stand gekomen?
“Het bijzondere is dat de ondernemers op Lage Weide nog geen last hadden van netcongestie, maar al wel zagen dat het op ze af zou komen. Wetende dat de aanvraag voor een zwaardere of uitgebreide stroom aansluiting nog lang kan duren. Zij namen zelf het initiatief om pro-actief te zoeken naar oplossingen binnen hun huidige gecontracteerd vermogen, en namen een energie-expert in de arm om ze daarbij te ondersteunen. Ze benaderden ons vervolgens in een vroeg stadium om mee te denken. Ook voor ons een nieuwe vraag, dus we hebben samen veel moeten verkennen en leren vertrouwen.”
Wat is het lastigste aan de opstart van een energiehub volgens jou?
“Er zijn verschillende zaken die ingewikkeld blijven, maar de moeilijkste puzzel is dat ondernemers in eerste instantie denken: ondernemer A op deze aansluiting heeft een bepaald gecontracteerd vermogen, ondernemer B heeft ook een bepaald gecontracteerd vermogen. Dus als we samenwerken kunnen we dat mooi bij elkaar optellen. Maar als netbeheerder zien wij: niemand gebruikt momenteel tegelijkertijd zijn maximale vermogen, dus voor ons is het niet zo dat de beide ondernemers de optelsom van de contractwaardes zomaar in kunnen zetten. De energiehub krijgt wat je vandaag de dag werkelijk aan gebruik hebt als groep. Dat is denk ik de hardste boodschap voor de ondernemer.”
Waar zit dan wél het voordeel voor ondernemers?
“Door verbruik op elkaar af te stemmen binnen een groepscontract kunnen ondernemers voorkomen dat ze over pieken heen gaan met boetes en uiteindelijk schade voor het energienet tot gevolg. Bijvoorbeeld door een ondernemer met een koelcel tijdens de daluren wat meer te laten koelen, kunnen andere ondernemers op die momenten bijvoorbeeld wel hun vrachtwagens opladen of hun productie opschalen. Door met elkaar mee te denken en heel goede afspraken te maken, kun je allemaal beter gebruik maken van de huidige, beschikbare capaciteit.”
Wat is jullie rol als netbeheerder in de energiehub?
“Wij zijn de contract verlenende partij, net als bij individuele contracten. Dat is bij een groepscontract een ontzettend ingewikkelde positie, omdat deze situatie helemaal nieuw is en we alles zelf moeten uitzoeken met de ondernemers. Zo ben je als groep aansprakelijk op het moment dat één ondernemer zich niet aan de afspraken houdt. Dat is best spannend. Voor ons maakt het eigenlijk in theorie niet eens zo gek veel uit of we een ondernemer of een groep aansprakelijk stellen. Maar vooropgesteld: we hebben nog nooit schade aan het net gekregen door een groepscontract en zullen ingrijpen door bedrijven tijdelijk af te schakelen als het wel dreigt te gebeuren. De ondernemers wilden zich wel graag tegen die aansprakelijkheid verzekeren en het was voor hen nog best even zoeken om een verzekeraar te vinden die daarin durfde te stappen.”
“Omdat alles zo nieuw is, is het ook erg lastig goede afspraken te maken met zulke derde partijen en dat vertraagt dan ons proces naar een groepscontract ook weer. Het was op erg veel momenten bijzonder spannend, maar omdat we de intentie hadden er samen uit te komen en onze nek voor elkaar uit te steken, is het wel gelukt. Voor ons was het een innovatieproject terwijl we eigenlijk alleen maar faciliteren. We moesten onze ondernemerspet opzetten om het voor elkaar te krijgen en andersom moesten de ondernemers leren kijken naar onze juridische speelruimte en praktische mogelijkheden. Een belangrijk deel van de energiehub bestond uit verkennen en vertrouwen.”
Wat waren de belangrijkste wederzijdse inzichten?
“Het is natuurlijk allemaal nieuw, dus er is veel koudwatervrees te overwinnen. Ook intern bij Stedin geloofde niet iedereen dat deze groepscontracten zouden gaan lukken omdat het heel veel vraagt van de ondernemers in afstemming onderling, afhing van een verzekeraar en wij ook nieuwe contracten moesten ontwikkelen. Dit vraagt een nieuwe manier van denken van iedereen. Maar dat is ook hard nodig omdat netcongestie de komende tien jaar niet is opgelost. Met nieuwe hubs die we nu opzetten, gaan we al iets meer richting een gestandaardiseerd proces waarbij je in ieder geval weet wat de eindsituatie ongeveer moet zijn.”
Welke adviezen kun je ondernemers geven die in een hub willen?
“Ga heel goed in gesprek met de partijen waarmee je het wilt doen en stel je de vraag: durf ik het aan. Ook als mensen. Kunnen wij elkaar vertrouwen in onze afhankelijkheid van elkaar. Zoek uit of je fysieke buren ook echt je buren zijn op het net, anders heeft het geen zin met elkaar te overleggen. Ten tweede is het dan zaak te kijken naar je capaciteit als groep en hoe een contract eruit zou moeten komen te zien. Samen met een energiespecialist zou ik dan kijken wat voor type bedrijfsprofielen er allemaal op dezelfde aansluiting zitten. Als iedereen op elkaar lijkt, is het lastig. 5 koekjesfabrieken op 1 aansluiting die allemaal 24/7 moeten draaien, dan heb je weinig knoppen om aan te draaien. Het wordt juist interessant om samen te werken als je met diverse ondernemers op een aansluiting zit en je energieverbruik op uiteenlopende momenten piekt. Hoe kun je dat nou slim samen afstemmen? Daar zit veel winst.”
Waar zit precies het belang van Stedin om deel te nemen aan hubs?
“We geloven er sterk in dat het onderdeel is van het energiesysteem van de toekomst om samen te werken. We gaan van een situatie waarin we stroom kunnen gebruiken wanneer we maar willen naar een systeem waarin we afhankelijker zijn van zon en wind. Een energiehub brengt in het klein in praktijk hoe het er in de toekomst uit kan komen te zien. Ten tweede geeft een hub een voorbeeld van hoe ondernemers handelingsperspectief kunnen behouden als ze goede afspraken onderling maken. Ook als het net vol zit. Ten derde is het voor ons als netbeheerder essentieel om met groepen ondernemers samen te werken. Als zij hun verbruik op elkaar kunnen afstemmen en hun bedrijfsvoering optimaliseren is er opeens veel meer mogelijk met dezelfde capaciteit, en kan hun groei en verdere verduurzaming toch doorgaan.
Hoe waren jouw persoonlijke ervaringen in dit proces?
“Ik heb wel van collega’s gehoord dat ik aan een dood paard liep te trekken als we weer eens tegen een hobbel aanliepen. Dan is het wel een kick dat het toch is gelukt: dat dode paard is met wat interventies toch gaan lopen. De stroefheid is logisch: ondernemers vroegen zich bijvoorbeeld voortdurend af wat hun businesscase nou precies is. En dat is eigenlijk nog steeds niet helemaal concreet. Het is ontzettend lastig dan toch samen de schouders eronder te zetten. Hoewel ze allemaal inmiddels zeer overtuigd zijn dat het de moeite waard is echt diep in je eigen energieverbruik en -profiel te duiken.”
“Het is een grote investering in tijd en energie, zonder heel heldere uitkomst. Maar we weten wél allemaal dat we een uitdaging hebben met de netcongestie en dat dit een knop is om aan te draaien. Ik denk dat het al die tijd en energie die we erin steken echt waard is en dat dit ondernemerschap loont. Mensen zo organiseren om samen efficiënt gebruik te maken van het netwerk kan ons veel brengen. Toen de laatste weken nog hobbeltjes opdoken, zat ik met de bestuurders van de energiehub en spraken we om die reden uit dat we elkaar vasthouden tot het geregeld is. Allemaal op basis van vertrouwen dat wij als Stedin er met de ondernemers uit willen komen. Een contract is een zakelijke afspraak, maar het is meer dan dat als je succes wilt boeken met zoveel onbekende grootheden als in deze pilot.”
Hoe was het om nauwer samen te werken met jullie klanten?
“Het was best vaak een leuk project. Het is ontzettend boeiend om met de ondernemers in gesprek te gaan om hun energieverbruik te verkennen en nieuwe mogelijkheden te zoeken. Natuurlijk waren er ook dieptepunten als het allemaal onmogelijk leek, maar ik had wel steeds het gevoel dat we er samen alles aan deden. Stedin is meer partner van de ondernemers geworden dankzij dit project. We weten nu intern nog beter dat we het samen moeten doen, en hoe ondernemers denken en handelen. Als wij alleen maar ‘nee’ verkopen krijg je een kloof van frustratie en onbegrip. Hiermee is het ons gelukt te laten zien dat wij echt mee willen denken. Ik vind het heel gaaf dat het ons gelukt is met deze ondernemers.”
Ook interessant
- Gretha Boels, Projectleider energiehub Lage Weide over haar ervaringen
- Persbericht Stedin over de energiehub Lage Weide
- Senja Boom van Stedin over verplichte deelname
- Stappenplan energiehub
- Ondernemen met netcongestie
